སྤྱིར་མང་བོ་ཞིག་ལབ་འདོད་ནའང་། འདིར་བརྒྱ་ཁ་གཅིག་ཆོད་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་ཏེ། ལབ་འདོད་པ་ནི་ང་ཚོས་ཤུལ་དངོས་སུ་གོ་རུང་བའི་དངོས་གཟུགས་གང་ལའང་དུས་ཀྱི་གཤོག་པ་གཟུག་ཤེས་རྒྱུ་འདི་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེ་བར་སེམས། ཁོ་བོས་ཆོས་ལུགས་ལྟེ་བའི་བྱས་པའི་བོད་པའི་སྤར་བྱུང་རིག་གནས་༼ 游牧文化 ༽ཀྱི་ནང་དོན་བྱེ་ག་པ་དང་སྣང་ཚུལ་ཡན་གར་བ་གང་ལའང་ལྟ་ཚུལ་འདི་སྤྱད་ནས་ལྟ་གིན་ཡོད་ལ། འདི་ལྟར་ན་ད་གཟོད་འུ་ཚོར་རེ་བ་དང་ཡིད་ཆེས་ཅུང་མཐོ་བར་མངོན། དེ་བས་འདིར་དུས་རབས་བདུན་པར་རྒྱ་གར་ནས་བརྩམས་ཤིང་། བཅུ་གསུམ་པར་ཆ་ཚང་བོད་དུ་བསྒྱུར་ནས་བཀོལ་ཞིང་། བཀོལ་ཏེ་ས་ཁྱབ་རྡོ་ཁྱབ་ཏུ་གྱུར་བའི་མེ་ལོང་མའི་བསྐྱར་གསོན་གྱི་ཐབས་གཉིས་དང་། བོད་རྩོམ་གཞུང་འཕེལ་འགྱུར་གྱི་ལམ་གསུམ་དུས་བབ་ལ་གཞིགས་ཏེ། ཐར་ཆགས་སུ་ལབ་པར་བྱ། དང་པོ་སྟེ་མེ་ལོང་མ་ནི་དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པར་ཐོ་རེ་ལོང་ངེ་ཙམ་ཞིག་བོད་ལ་ས་པཎ་ནས་བསྒྱུར་ཅིང་། རྗེས་སུ་ཆ་ཚང་བོད་དུ་འགྱུར་ཏེ། དེའི་རྣམ་པ་ཅན་གྱི་ཚིགས་བཅད་ལེའུ་བགྲང་གིས་མི་ལོངས་པ་ཟམ་མ་ཆད་པར་བྱུང་མྱོང་ལ། དེར་བརྟེན་ནས་དགེ་བ་ལས་སྐྱོན་གྱི་རིམ་པའང་མཐོང་སྟེ། མེ་ལོང་མར་སྡིགས་པ་དང་དམོད་མཁན་ཡང་ཅི་རིགས་ཤིག་ཐོན་མྱོང་། ཡིན་ནའང་ཤིན་ཏུ་ནས་བློ་ཡིད་སྐྱོ་བ་ནི། མེ་གཞུང་‚གིས་དགོངས་པའི་སྙན་ངག་ནི་བཅད་པ་ཁོ་ནར་ལྟ་ལ། མེ་གཞུང་དེ་སྙན་གཞུང་ཙམ་ལས་རྩོམ་གཞུང་དུ་རློམ་པ་ཉུང་བར་བརྟེན། དུས་བབ་ཀྱི་མདུན་ནས་མེ་ལོང་མའི་མདོག་ཡལ་བར་གྱུར་ཏེ། ཤི་མ་གསོན་དུ་གནས་ཡོད། བསྐྱར་གསོན་གྱི་ཐབས་ནི། འདི་རྩོམ་གཞུང་དུ་བལྟས་ཏེ། ལྷུག་བཅད་སྤེལ་གསུམ་གང་གི་རྣམ་པ་ལྟར་དེ་བཀོལ་ཞིང་སྤྱོད་དགོས་པ་སྟེ། མེ་གཞུང་བཅད་པའི་རྣམ་པ་ཅན་སྔོན་ཆད་བརྩམས་ཤིང་བརྩམས་པས་འདིར་ཆེ་ཕྱོགས་ནས་རྩོམ་གྱི་རྣམ་པ་ལྟར་དུས་ལ་གཞིགས་ཏེ། བསྐྱར་གསོན་གྱི་ཐབས་གཉིས་སོ་སོ་ནས་བསྟན་ན།
གཅིག མེ་གཞུང་ལྷུག་རྩོམ་དུ་བཀོལ་ཞིང་སྤྱོད་དགོས་པ།
དོན་ལ་གོང་ནས་བཤད་ཟིན་པ་ལྟར་ང་ཚོས་མེ་གཞུང་དེ་རྩོམ་གཞུང་ཞིག་བལྟས་ནས་སློབ་གྲྭ་ཆེ་ཁག་དང་དགོན་སྡེ་སོ་སོར་མེ་གཞུང་རྣམ་པའི་ལྷུག་རྩོམ་ལད་ཁྲིད་མཁན་དང་ལད་འབྲི་མཁན་སྐྱེད་བསྲིང་དང་དེ་འདྲའི་བསམ་བློ་དར་ཁྱབ་རྒྱ་སྤྱོད་གཏང་དགོས་ཏེ། བྱེ་བྲག་གི་རྒྱན་གང་དེ་བཅད་མ་རྐྱང་བ་མ་ཡིན་པར་ལྷུག་པའི་རྣམ་པ་ལྟར་འབྲི་བ་དང་བཀོལ་བ་ལོབས་སུ་གཞུག་དགོས་ལ། དེ་ཡང་ངེད་ཀྱིས་སློབ་ཆེན་འགྲིམ་གྱིན་པའི་སྐབས་སུ་ཐེངས་འགར་དེ་ལྟར་རྒྱན་ལྷུག་མ་འགའ་རྒན་ལ་བསྟན་ཡང་། ཁོང་གིས་དོ་སྣང་དེ་ཙམ་མ་བྱས་པ་དྲན་ན། འུ་ཚོའི་ཁོར་ཡུག་ཏུ་དོན་གསར་བ་དང་ཡག་པ་གང་དེ་ལེན་པ་དང་སྤྱོད་པ་ཅུང་དཀའ་ལ། ཆུང་བོ་བདག་འདྲ་བས་གཏམ་ལུགས་སུ་གནས་པ་གསེར་འདྲ་བ་ཅི་བཤད་ཀྱང་བཤད་ཀྱང་། ཨ་ལན་གནང་མཁན་སུ་ཡོད་སྙམ་ནས་སེམས་ནོངས་རུང་། ཀུན་པོས་དེར་དོ་སྣང་དང་བསམ་གཞིག་གཏང་རྒྱུ་སྤྱི་བོའི་མདུན་ལམ་ལ་རག་ལས་འདུག་པས། མེ་གཞུང་ལྷུག་རྩོམ་དུ་བཀོལ་ཞིང་སྤྱོད་ཅིག་ཅེས་སྨྲ་འདོད།
གཉིས། མེ་གཞུང་མོས་རྩོམ་དུ་བཀོལ་ཞིང་སྤྱོད་དགོས་པ།
འདིར་མོས་རྩོམ་ཞེས་པ་ནི་རྩོམ་གྱི་རྣམ་པ་ལྟར་བཏགས་པ་སྟེ། ཆུང་ས་ནས་རང་མོས་སྙན་ངག་ལྟར་གོ་ཆོག་ཅིང་། དབྱངས་འགྲོས་ཅུང་ལྡན་ལ་ཚིག་གི་རྐང་བ་རང་གི་མོས་པ་ལྟར་བྲིས་པའི་རྩོམ་གྱི་རིགས་ལ་ཟེར་ཏེ། མེ་གཞུང་འདིིའི་རིགས་སུ་བཀོལ་བ་དང་སྤྱོད་པ་གལ་ཆེ་ཞིང་། མེ་ལོང་མའི་རྣམ་པ་ཅན་གྱི་རང་མོས་རྩོམ་ཡིག་དང་བྱེ་བྲག་དེའི་ཐབས་སམ་རྒྱན་ལྟར་རང་མོས་སྙན་ངག་དང་རྩོམ་ཡིག་འབྲི་སྦྱོང་གི་ལས་ལ་ཞུགས་པ་འགངས་ཆེ་བར་སེམས། མ་ཡིན་ན་མེ་ལོང་མ་དུས་ཀྱི་རབ་ཁ་ནས་རུལ་ཏེ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རིན་ཐང་དང་དུས་རབས་ཀྱི་རིན་ཐང་ཡོངས་ཉམས་ལ། ཁོ་བོ་འདུ་བའི་ལོ་གཞོན་མང་བོ་ཞིག་གིས་མེ་ལོང་མར་སྤྱོ་བ་དང་སྡིགས་པ་དོན་ཐོག་ཏུ་འཁེལ་བར་འགྱུར། དེ་བས་ང་ཚོས་རང་རང་སོ་སོ་ཁོ་བོས་འདིར་བསྟན་གྱི་མེ་ལོང་མ་བསྐྱར་གསོན་གྱི་ལམ་གཉིས་ཀར་ཞུགས་ཏེ། དེར་དུས་རབས་ཀྱི་གཤོག་པ་གཟུག་རྒྱུ་གཙིགས་ཆེའོ།། འདི་དང་སྦྱར་ཏེ་ཞར་ལ་སྟོན་འདོད་པ་ནི། གཉིས་པ་བོད་རྩོམ་གཞུང་འཕེལ་འགྱུར་གྱི་ལམ་མ་ནོར་བ་གསུམ་སྟེ། རེ་རེ་བཞིན་ལབ་ན།
གཅིག རང་ཡིག་གདམ་དུ་ཐོངས།
ང་ཚོ་མི་རིགས་བྱེ་བྲག་པ་གང་ཞིག་ཡིན་ནའང་། རང་ཆོས་བོར་ན་གཞན་དང་ཁྱད་པར་འབྱེད་དཀའ་ཞིང་། འཚོ་བ་དོན་གྱིས་སྟོངས་པས་བོད་ཀྱི་རྩོམ་དེ་འཛམ་གླིང་གི་རིག་གཞུང་རྩོམ་སྟེགས་སུ་གཟུད་དགོས་ནའང་། ཆེས་མ་མཐའམ་རྩ་བར་གྱུར་བའི་མི་རིགས་ཀྱི་རང་ཆོས་འབོར་མི་ཉན་པས་ང་ཚོས་སྔ་རབས་ཀྱི་གླིང་སྒྲུང་གཙོ་བྱས་པའི་རིག་གནས་ཀྱི་གླེགས་བམ་ཕོན་ཆེ་བོ་དང་རྩ་ཆེ་བ་དག་བཀླགས་ཤིང་། དེར་བརྟགས་ཏེ། བོད་དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་གླུ་དབྱངས་ལ་གཞས་དང་བཅས་པར་ཉན་ཉན་ནས་བོད་རང་གི་སྐད་བརྡའི་ཁྱད་ཆོས་དང་མཛེས་ཆོས་ཤིག་སྔོག་འདོན་དང་འཚོལ་རྟོག་བགྱིས་ཏེ། དེར་ཕྱོགས་སྡོམ་དང་ཞིབ་འཇུག་བགྱི་བ་ནི། བོད་རྩོམ་གཞུང་འཕེལ་འགྱུར་གྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་མེད་དུ་མི་རུང་ཞིང་། མེད་ན་ཉེས་པའི་ཐོག་མའི་གོ་རིམ་ཞིག་ཏུ་ཟད་དེ། རང་ཡིག་སློག་པ་དང་སྔོག་པ་འདི་རྨང་དང་རྟིང་། རྩ་བ་རུ་ལྟ་རུང་ངོ་།།
གཉིས། མེ་གཞུང་མགྲོན་དུ་དྲོངས།
དེ་ལྟ་བུའི་རང་ཡིག་རང་ཆོས་ཀྱི་རྩ་བ་ཞིག་ཡོད་པ་གཞི་བཅས་པའི་སྟེང་དུ། འུ་ཚོར་དུས་ཡུན་རིང་བོར་འདྲིས་ཤིང་གོམས་ལ་རྩོམ་སྟེགས་སུ་བརྗིད་པོར་འགྱིང་བའི་མེ་ལོང་མར་ཡུལ་དང་འཚམ་པའི་དུས་ཀྱི་གཤོག་པ་བཙུགས་ཏེ། དེའི་རྣམ་པ་ཅན་གྱི་ལྷུག་པ་དང་མོས་རྩོམ་འབྲི་བ་དང་བཀོལ་བ་རྒྱ་ཁྱབ་ཏུ་བཏང་ན། འོ་ཇའི་ཇ་ཁར་མར་གྱིས་བརྒྱན་པ་བཞིན་མཛེས་ཤིང་རྩིས་ཆེ་བ་སྟེ། མེ་ལོང་མའི་ངོས་ནས་འདི་སླར་གསོན་པའི་ཐབས་དམ་པ་ཞིག་དང་། བོད་སྐད་པ་དག་གི་ངོས་ནས་རྩོམ་གཞུང་ཚད་ལྡན་དང་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་བའི་ལམ་མ་ནོར་བ་ཞིག་སྟེ། དངོས་གནས་དགེ་ལེགས་སུམ་འཛོམས་ཀྱི་འདོད་དོན་བླ་མེད་ཅིག
གསུམ། གཞན་ལུགས་རྒྱན་དུ་སྤྱོད།
རབས་འདི་དང་དུས་འདི་ནི་འཕེལ་རྒྱས་དང་འགྲན་རྩོད་ཀྱི་སྐབས་ཤིག་ཏུ་བཤད་པས་ང་ཚོར་ནམ་དུའང་གཞན་གྱི་ལེགས་ཆ་དང་བཟང་ཆ་དང་དུ་ལེན་པའི་བློ་མ་འཁྲུལ་བ་ཞིག་མངའ་དགོས་ལ། འདི་ནི་གཏན་གྱི་འཚོ་ཕྱོགས་མ་ནོར་བ་ཞིག རྒྱུ་མཚན་དེའི་དབང་གིས་ང་ཚོས་རང་གི་མི་རིགས་ཀྱི་རང་ཆོས་རྣམས་བླངས་པ་ཁོ་ནས་མི་འཐུས་ལ། མེ་གཞུང་བཅོས་པ་འདིས་ཀྱང་མི་ཆོག་པར་མི་རིགས་གཞན་དང་སྐད་ཡིག་གཞན་གྱི་རྩོམ་གཞུང་དང་འཛམ་གླིང་གི་ལོ་རྒྱུས་རིང་བའི་རིག་གནས་ཀྱི་གླེགས་ཚན་བསྒྱུར་ཅིང་བཀོལ་པ་འདི་སྐོམ་པར་ཆུ་འདོད་པ་ལྟར་གལ་ཆེ་སྟེ། དེ་ལྟར་ན་མི་རིགས་དང་སྐད་ཡིག་ལ་དུས་ཀྱི་ཁ་མདོག་དང་རིན་ཐང་མངའ་སྲིད་དེ། མ་ཡིན་ན་གནའ་ཤུལ་གྱི་རིན་ཐང་ལས་ཅི་ཡང་མངའ་བ་མིན།
འདི་ལྟར་མི་རིགས་ཀྱི་རྩོམ་གཞུང་འཕེལ་འགྱུར་གཏང་དགོས་ན། ལམ་འདི་གསུམ་ཀ་ལ་འབད་དགོས་ཏེ། དང་པོར་རང་ཡིག་རང་སྐད་ཀྱི་རྨང་གཞི་བྱས་ཐོག དེའི་ཁྱད་ཆོས་དང་ཡོན་ཏན་སྤྱི་སྡོམ་བྱས། དེ་ནས་མེ་གཞུང་བོད་རྩོམ་གཞུང་དུ་ཡངས་པོར་རྒྱ་ཆེར་སྤྱད། མཐའ་མར་འཛམ་གླིང་གཞན་སྐད་གཞན་ཡིག་གི་ལེགས་ཆ་དང་འཚོ་ཚིས་གཞིབས་ན། ད་གཟོད་བོད་འདི་འཛམ་གླིང་དང་ཐག་ཉེ་ལ། འཛམ་གླིང་སྔོན་ཐོན་མི་རིགས་དང་སྐད་རིགས། འཚོ་ཕྱོགས་དང་ཐག་ཉེ་ཐུབ་སྟེ། འཕེལ་རྒྱས་ཞེས་པའང་གླེང་ངེས་སོ།། ༼ འདིའི་དབུར་ཟུར་དུ་མེ་གཞུང་གི་དུས་རབས་རིན་ཐང་ངམ་བསྐྱར་གསོན་ཐབས་ལབ་དོན་ནི་དགོས་ཆོས་གྱ་ནོམ་དུ་གྱུར་བས་ཡིན་ཏེ། ཀུན་པོས་སོམས། རྟོགས། དཔྱོད། ཁྲོལ། མ་ཡིན་ན་འཆད་ཟིན་གྱི་བོད་རྩོམ་གཞུང་འཕེལ་འགྱུར་ལམ་བུ་གཉིས་པ་རུ་སྤྲོས་རུང་འགལ་ཆ་མེད་ལ། སྟབས་བདེ་ནའང་། དབུར་ལབ་པར་དོན་ལ་དགོས་པ་ཆེའོ།།༽
༼ བྲིས་ཟིན་གྱི་སེམས་ཚོར་མཐའ་སྐད། ༽
༼ མཐའི་མཐའ་སྐད་ནི། ཁོ་བོ་དུས་ཡུན་རིང་ཙམ་ལ་ཙག་ཙིག་གི་ལས་ལ་འཇུས་པས་སེམས་རྣལ་མས་ཟིན་ཐོ་འབྲི་ཡུན་མ་ལོན་ལ། རྒྱུན་པར་མཐའ་དཔྱོད་དང་དགག་འཇོག་གི་རྩོན་ཐུན་བྲིས་པ་ཅུང་མང་བས་བྲིས་ཟིན་གྱི་རྩོམ་དེ་འཁྱོངས་སོང་སྙམ་པའི་བློ་སྟོབས་དང་། མིང་དང་ཚིག་གི་གོ་བ་འཕྲོད་འདུག་པའི་ངའོ་ཡང་ཡེ་ནས་དབེན་པས་ད་དུང་འདི་དང་འདི་འབྲེལ་གྱི་ཅི་ཞིག་ལྷག་སོང་བ་དང་ཆད་སོང་བའི་སྣང་བ་ཞིག་རྒྱུད་མར་སྐྱེ་ཞིང་། དབུགས་རྒྱུན་དང་བསམ་རྒྱུན་མ་ཆད་པར་ལུས། ༽
༢༠༡༦ . ༤ . ༥ ཉིན།
མཆན།
འདི་ནི་ཁོ་བོས་བོད་རྩོམ་གཞུང་དང་མེ་གཞུང་གི་ཐད་ལ་བཏོན་པའི་ལྟ་ཚུལ་ཞིག
མེ་ལོང་མའི་གཞུང་གི་མིང་བསྡུས་པ་སྟེ། དེའི་རྣམ་གཞག་ལ་གོ
ƒའདི་ནི་ཟིན་རྩོམ་བྲིས་རྗེས་སུ་བྱུང་བའི་སེམས་ཚོར་ཞིག་སྟེ། དེ་མུར་བྲིས
པར་དབང་ཁོངས་གཏོགས་ས་ནི་རྩོམ་པ་པོ་དྲ་བ།བརྒྱུད་སྤེལ་བྱེད་དུས་ངེས་པར་དུ་དྲ་ཐག་སོར་བཞག་བྱ་དགོས།
རྩོམ་ཡིག་གི་སྦྲེལ་ཐགhttps://www.tbwriters.com/?p=3287
དཔྱད་མཆན་སྤེལ།